از نیمه شهریورماه به این سو بازار سهام در رکودی نسبی به سر برده و شاخص‌های عملکرد بورس نزولی بوده‌اند. در این دوره رکود، تاکنون 5میلیارد دلار از ارزش بورس کاسته شده و میزان افت شاخص اصلی بازار از هزار واحد فراتر رفته است. حال پرسش همه سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه ایران این است: منحنی نزولی شاخص‌های بورس این روزها با زبان بی‌زبانی چه واقعه‌ای را از قبل پیشگویی می‌کند؟ نظر فعالان و کارشناسان بازار سرمایه را درباره دلایل نزول شاخص‌های بورس جویا شده‌ایم. فعلا بسیاری از کارشناسان انگشت اتهام را به سوی تحولات بازارهای جهانی نشانه می‌روند در حالی که برخلاف کارشناسان، حرفه‌ای‌های کف بازار در کنار صندلی متهم اصلی، مسائل سیاسی را به‌عنوان معاون جرم می‌نشانند.
متهم؛ رکود جهانی
محمد صادق مدنی، مدیرعامل کارگزاری امین سهم گفت: بحران جهانی اقتصاد، رکود در کشورهای اروپایی و به تبع آن سقوط شاخص‌ها در بازارهای سهام بین‌المللی، بورس تهران را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است. وی افزود: هرچند بورس تهران ارتباطات گسترده‌ای با دنیا ندارد اما به‌دلیل وجود تنوع شرکت‌هایی که به واسطه صادرات و واردات با دیگر کشورها در ارتباط هستند (پتروشیمی، فولاد، مس، معدنی و...) بازار سرمایه نیز با سقوط شاخص همراه بوده است.
قیمت جهانی کالاها
مهدی خادمی، کارشناس بازار سرمایه گفت: تغییرات در قیمت‌های جهانی کالاهایی همچون فلزات رنگی موجب شده، نوسان‌هایی را در بازار سرمایه شاهد باشیم چرا که بخشی از سهام موجود در بازار سرمایه را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند که از تغییرات قیمتی در بازارهای جهانی تأثیر می‌پذیرند.
طلا، ارز و مسکن
بهروز خدارحمی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه گفت: بورس‌های بین‌المللی در حال حاضر وضع مناسبی ندارند. البته بورس تهران به‌دلیل نداشتن ارتباط گسترده با دنیا چندان با ریزش مواجه نشده هرچند از آن تأثیر پذیرفته است. وی افزود: گذشته از این امر، افزایش قیمت طلا در بازارهای جهانی و به‌دنبال آن در ایران، اعلام نظر بانک مرکزی در خصوص آزادسازی قیمت ارز و پایان خواب 4ساله بازار مسکن و از رکود خارج شدن قیمت آن موجب شده که شاهد حرکات سینوسی در بازار سرمایه کشور باشیم.
بدهی‌های آمریکا
مهرداد سیدعسگری، کارشناس بازار سرمایه گفت: وجود بحران در بورس‌های بین‌المللی ناشی از اتفاقات اخیر در خصوص بدهی آمریکا و... بازار سرمایه ایران را دچار نوسان‌هایی کرده است. ضمن آنکه افزایش قیمت طلا در دنیا و به تبع آن در ایران، صف‌های فروشی به وجود آورده که موجب حرکت سینوسی در بازار سرمایه شده است.
افزایش جذابیت بازار طلا
علیرضا عسگری‌مارانی، مدیرعامل سرمایه‌گذاری ملی ایران گفت: از آنجا که بخشی از صنایع موجود در بورس تهران با بازارهای جهانی در ارتباط هستند پس نوسان در قیمت کالاهای اساسی بالطبع بازار سرمایه ما را با نوسان مواجه خواهد کرد. وی افزود: این موارد را به رشد قیمت و جذابیت بازار طلا و دیگر بازارهای موازی کشور تعمیم دهید تا به راحتی پی به علت نوسان‌های اخیر ببرید.
موج استراحت شاخص
فرشاد سلیم، کارشناس بازار سرمایه گفت: بازار سرمایه سال جدید را با حرکت سریع و رو به رشدی آغاز کرد؛ بنابراین افت شاخص به‌دلیل تصحیح و در تعبیر عامه «استراحت شاخص» چندان غیرطبیعی نیست.
وی افزود: گذشته از این اتفاق، ابهام در بازار کالاهای اساسی و وجود سایه بحران بر این بازار‌ها از سویی و وجود صنایع مرتبط با بازار جهانی مثل معدنی‌ها، صنایع پتروشیمی، فولاد و مس و تأثیرپذیری آنها از سویی دیگر موجب حرکت سینوسی بازار سرمایه در ماه‌های اخیر شده است.
اتفاقات داخلی
شاپور محمدی، رئیس کانون نهادهای سرمایه‌گذاری گفت: با وجود اینکه بازار سرمایه به واسطه شرکت‌های صادرکننده محصولاتی همچون فولاد، پتروشیمی و... از نوسان‌های جهانی تأثیر می‌پذیرد اما بخشی از حرکات سینوسی بازار سرمایه ناشی از اتفاقات داخلی کشور است؛ به نحوی که رشد شاخص ابتدای سال حالا به فرصتی برای استراحت نیاز دارد؛ هرچند بحران موجود در اقتصاد کلان دنیا و سقوط شاخص‌های بین‌المللی را هم در این خصوص نمی‌توان نادیده گرفت.
جریان صادرات و واردات
مصطفی بیاتی، مدیر صندوق سرمایه‌گذاری کارگزاری آگاه گفت: ابتدای امر باید بپذیریم که نوسان جزئی از ذات بازار سرمایه است. در این بین اتفاقاتی نظیر آنچه بحران در اقتصاد دنیا خوانده می‌شود و بازار کالاهای اساسی را هدف گرفته، بر بورس تهران نیز تأثیر خواهد داشت چرا که بسیاری از شرکت‌های حاضر در بورس کشور صادرکننده و واردکننده این محصولات هستند و بر همین اساس از تغییرات در بازارهای جهانی تأثیر می‌پذیرند.
ترس از کاهش قیمت سهام
نصرالله برزنی، عضو اسبق هیأت مدیره بورس و مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین معتقد است: حرکت سینوسی در بازار سهام را نمی‌توان تنها به اتفاقات اخیر دنیا ربط داد. هرچند برخی شرکت‌ها از جمله شرکت‌های فولادی، معدنی‌ها و... تأثیراتی خواهند پذیرفت اما نگاه بدون تحلیل در بازار سرمایه و ترس از کاهش قیمت سهام در کوتاه‌مدت از مهم‌ترین عواملی است که برای این امر می‌توان متصور بود.
رفتارهای شتابزده
حسین خزلی‌خرازی، مدیرعامل کارگزاری بانک تات گفت: برخی سهامداران حقیقی به‌دلیل بالا رفتن سهام شناور آزاد و نبود اطمینان اقدام به فروش می‌کنند و همین رفتارهای شتابزده، نوسان را تشدید می‌کند. وی افزود: البته برخی از این نوسان‌ها هم به‌دلیل اتفاقات اخیر در دنیا و بحران‌های پیش آمده در جهان است ضمن آنکه حرکت‌هایی مبنی بر افزایش قیمت مسکن هم در کشور دیده می‌شود که مجموع این عوامل حرکات سینوسی را در بازار ایجاد می‌کند.
تصمیم‌های جوگیرانه
مرتضی دلخوش، عضو جامعه حسابداران خبره گفت: بورس متشکل از شرکت‌هایی است با بازارهای جهانی ارتباط دارند و بالطبع هرگونه تغییرات در قیمت کالاهای اساسی موجب نوسان در بازار سرمایه خواهد شد. وی افزود: البته شاید از نظر اصولی این اتفاقات به لحاظ اینکه سال‌ها با تحریم کنار آمده‌ایم چندان تأثیرگذار نباشد اما به‌دلیل اینکه بخشی از سهامداران تحت جو روانی اقدام به تصمیم‌گیری می‌کنند نوسان در بازار سرمایه گریزناپذیر است.
ترس سرمایه‌گذاران از ریسک
احسان مرادی، مدیرعامل کارگزاری بانک تجارت گفت: نوسانات مداوم در بازار سرمایه در شرایطی که بحران اقتصادی به واسطه مشکلات مالی آمریکا و اختلاف میان کنگره و جمهوریخواهان به وجود آمده طبیعی است.
این امر بر قیمت کالاهای اساسی و پایه بازارهای جهانی اثر گذاشته و موجب تأثیر بر سهام شرکت‌های معدنی، فولادی، پتروشیمی و... شده و تبعاتی هم در بازار سهام تهران داشته است.
البته نکته مهم این است که بخشی از حرکات سینوسی شاخص به واسطه ترس سرمایه‌گذاران از ریسک موجود و اتخاذ تصمیم‌های عجولانه است.
صعود یکباره در اول امسال
فردین آقا‌بزرگی، مدیرعامل کارگزاری خبرگان سهام، نوسان در بازار سرمایه را امری طبیعی می‌داند و در خصوص حرکت سینوسی شاخص در ماه‌های اخیر می‌گوید: آنچه موجب شده تا روند بازار سهام کشور با نوسان مواجه باشد، صعود یکباره آن در ابتدای سال بود و حالا نیاز به زمانی برای استراحت و بعد از آن تغییرات قیمت جهانی کالاهای اساسی است و از آنجا که این امر بر قیمت تمام شده برخی شرکت‌ها تأثیر مستقیم دارد بازار کمی دچار فراز و فرود شده است.وی افزود: اتفاقات اخیر در دنیا شاید بورس‌های بزرگ دنیا را به سقوط کشانده اما این مهم- به‌دلیل بسته بودن فضای فعالیت بورس ایران- چندان بر روند بازار ما تأثیرگذار نیست.
قیمت مواد اولیه
محمدجواد شیخ، مدیرعامل سابق کارگزاری سهام عدالت و معاون مالی شرکت ملی مس گفت: بخشی از بازار سرمایه را صنایعی تشکیل می‌دهند که ملزم به صادرات محصول نهایی یا تهیه مواد اولیه در بازارهای جهانی هستند. به همین سبب هر نوع تغییر مثبت یا منفی در روند قیمتی کالاها و بازارهای جهانی غیرمستقیم بر بازار سرمایه ما هم تأثیر خواهد گذاشت.وی افزود: بخشی از این حرکات سینوسی در بازارهای بین‌المللی را نیز باید در کم اعتبارشدن دلار، یورو و... دنبال کرد؛ موضوعی که موجب شده بانک‌های مرکزی دنیا به‌دنبال ذخیره طلا به‌عنوان کالایی با ارزش ذاتی بالا باشند.
ربطی به بازارهای جهانی ندارد
سیداحمد میرمطهری، دبیرکل سابق بورس اوراق بهادار در‌خصوص حرکات سینوسی بازار سرمایه گفت: معامله‌گران در بورس
با توجه به حرکت شاخص‌ها به خرید و فروش سهام می‌پردازند، حال اگر اطلاع‌رسانی شفاف و نمای آینده بازار مثبت باشد کمتر شاهد نوسان در بازار خواهیم بود. وی با اشاره به بحران‌های دنیا و تأثیر آن بر بازار داخلی افزود: بحران اقتصادی و سقوط شاخص‌های بین‌المللی اندکی بر بازار سهام آسیا تأثیر گذاشته که البته ایران از این قاعده مستثناست و کوچک‌ترین تأثیری هم نپذیرفته است چرا که ایران هیچ‌گونه مراوده اقتصادی با کشورهای اروپایی ندارد؛ بنابراین حرکات سینوسی بازار سهام ایران را نمی‌توان متأثر از بازارهای جهانی دانست.
بحران اقتصاد اروپا تأثیری ندارد
حسن‌علی بشارت‌احسانی، مدیرعامل کارگزاری توسعه سرمایه دنیا، نوسان بازار سرمایه را غیرعادی و نگران‌کننده نمی‌داند و می‌گوید: بازار در حال طی روند طبیعی خود است و هیچ حرکت غیرمتعارفی در بازار وجود ندارد.
وی در خصوص التهاب موجود در وضعیت اقتصادی دنیا و سقوط شاخص بورس‌های دنیا می‌گوید: نوسانات بازار سهام اروپا عامل تأثیر‌گذاری بر بورس تهران به حساب نمی‌آید چراکه اصلا مراودات بین ایران و دیگر کشورها آن‌قدرها گسترده نیست که باعث ایجاد حرکت سینوسی در بازار سرمایه کشور شود.
هاله ابهام
حسین اسدی‌نیا، کارشناس بازار سرمایه و مشاور سرمایه‌گذاری گفت: دنیا با بحرانی جدی مواجه شده است.
از طرفی بدهی در آمریکا و اختلاف بین دمکرات‌ها و جمهوریخواهان، از طرف دیگر افزایش قیمت طلا و آشوب در انگلستان و... همگی بورس‌های دنیا را با افت مداوم شاخص مواجه کرده‌اند. جدا از جو روانی ایجاد شده، قیمت کالاهای اساسی در بازارهای جهانی هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و این امر صنایع داخلی کشور را که ملزم به خرید مواد اولیه یا صادر کردن محصول نهایی به بازارهای جهانی است، با نوسان مواجه کرده.
صعود قیمت نفت و طلا
هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی در خصوص نوسان در بازار سرمایه گفت: بورس به‌عنوان دماسنج اقتصاد هر کشوری است و هرگونه تغییر در شاخص‌های کلان اقتصاد با نوسانات در بازار سرمایه مشخص خواهد شد وی ادامه داد: روند صعودی قیمت طلا مضاف بر افزایش قیمت نفت، بحران در اقتصاد آمریکا و تزلزل در بازار کالاهای اساسی موجب شده تا بازار سهام ایران نیز با نوسان مواجه شود. حق‌شناس افزود: افزایش رشد نقدینگی و هدفمندی یارانه‌ها که به تازگی اثرات خود را نشان داده نیز مزید بر علت شده و بر نوسانات ماه‌های اخیر افزوده است.
شاخص اصلا واقعی نیست
دکتر بهمن آرمان، کارشناس اقتصادی در خصوص روند نوسانی بازار سهام گفت: شاخص بورس ایران، شاخص فراگیری نیست چراکه معمولا در بورس‌های جهان تعداد شرکت‌های مشخصی را در نظر می‌گیرند؛ مثلا 100شرکت خاص، اما در بورس تهران تمام شرکت‌ها را به صورت یکسان می‌بینند و هرگونه تغییری در شاخص که در مورد شرکت‌های بزرگ اتفاق بیفتد به‌طور قطع به صورت مستقیم بر شاخص کل اثر می‌گذارد.وی افزود: بر این اساس، شاخص تهران نه واقعی و نه بازتاب‌دهنده واقعیت‌های اقتصاد است. به‌طور مثال در شرایطی که اقتصاد کشور در وضع رکود تورمی و تحریم اقتصادی قرار دارد و در عین حال قیمت‌ها هم کنترل می‌شود و از طرفی شاخص بورس بر پایه اصول اولیه علم اقتصاد نمی‌تواند افزایش یابد، شاخص را مثبت می‌بینیم؛ بنابراین این فرایند ساختگی است و باید منتظر ترکیدن حباب ایجاد شده و از دست دادن سرمایه صدها هزار نفر بود.
کاهش تعداد عرضه‌های اولیه
غلامرضا خلیل‌ارجمندی، عضو سابق هیأت‌مدیره بورس، تغییرات قیمت فلزاتی همچون مس، فولاد و طلا را عامل حرکات سینوسی بازار سرمایه می‌داند و می‌گوید: در بعد دیگری از قضیه، به تازگی فصل مجامع شرکت‌ها فرا رسیده و سود زیادی تقسیم شده است. همین امر بر شاخص نقدی و بعد از آن بر شاخص کلی اثر گذاشته و موجب حرکات نوسانی شده است.وی افزود: وضع کنونی بازار سرمایه نشان‌دهنده نیاز بازار به پذیرش شرکت‌هاست؛ بنابراین لازم است متولیان امر برای عطش کنونی بازار فکری کنند.
نوسان ذات بازار است
علی صحرایی، مدیر بازار بورس تهران در خصوص حرکات سینوسی شاخص با توجه به اتفاقات اخیر در دنیا و سقوط بورس‌های بین‌المللی گفت: اینکه نوسان را در برهه زمانی خاصی مدنظر قرار دهیم چندان منطقی نیست چرا که اساسا نوسان، شاخص جزئی از ذات بازار است ضمن آنکه صعود مداوم شاخص هم اصلا نشانه مساعد بودن بازار نیست. وی افزود: با این حال افزایش قیمت طلا، بحران بدهی آمریکا، سقوط شاخص‌های بورس‌های بین‌المللی و تغییرات گسترده در بازار کالا، هم از بعد روانی بر بازار تأثیر گذاشته و هم سهام شرکت‌های مرتبط با بازارهای جهانی را با نوسان مواجه کرده است.
تأثیر قیمت مواد اولیه
تیمور ابوحمزه، مدیرعامل کارگزاری ایمن بورس، نوسانات قیمت مواد اولیه مثل مس، روی، فولاد و...، افزایش شدید قیمت طلا به‌عنوان کالایی با ارزش ذاتی بالا و سقوط ارزش بازار سهام‌های بین‌المللی را دلیل حرکات سینوسی بازار سرمایه کشور می‌داند و معتقد است: بحران اقتصادی اروپا و بدهی‌های آمریکا تقریبا حالت جهانی به خود گرفته به نحوی که خبر از وخامت اوضاع در فرانسه، ایتالیا و حتی یونان به‌گوش می‌رسد. وی افزود: هرچند بازار سرمایه کشور ارتباطات گسترده‌ای با بورس‌های بین‌المللی ندارد- یعنی سهام شرکت‌های خارجی در بورس کشور و سهام شرکت‌های داخلی در بازارهای بین‌المللی معامله نمی‌شود- اما آن بخش از شرکت‌هایی که در تولیدات خود به مواد اولیه احتیاج دارند از التهاب در بازارهای جهانی متأثر می‌شوند.
